ایران یکی از کشورهای برجسته در تولید و صادرات گیاهان دارویی است و دارای بیش از ۸,۰۰۰ گونه گیاهی است که حدود ۴۵۰ گونه از آنها دارای خواص دارویی هستند. گیاهان معروفی مانند زعفران، گلاب، گل محمدی، شیرین بیان و زیره سبز از جمله گیاهان مهم صادراتی ایران محسوب می‌شوند. همچنین گیاهانی مانند بابونه، بادرنجبویه و اسطوخودوس نیز بخش مهمی از تولیدات داخلی ایران را تشکیل می‌دهند. این گیاهان در استان‌هایی مانند خراسان رضوی، اصفهان، فارس و کرمان کشت می‌شوند و شرایط آب و هوایی این مناطق به رشد بهتر گیاهان دارویی کمک می‌کند.
در سطح جهانی، ارزش بازار گیاهان دارویی حدود ۱۲۰ میلیارد دلار برآورد شده و این صنعت به سرعت در حال رشد است. ایران در سالهای اخیر با رشد تولید و صادرات این محصولات، توانسته سهم خود را در این بازار افزایش دهد. به عنوان مثال، صادرات گیاهان دارویی ایران در سال 2023 حدود 600 میلیون دلار تخمین زده شده است، اما با وجود این پتانسیل، همچنان سهم ایران در بازارهای جهانی نسبتاً پایین است.
برترین صادرکنندگان گیاهان دارویی در جهان
برترین کشورهای صادرکننده گیاهان دارویی در جهان شامل چین، هند، مصر، مراکش و شیلی هستند. این کشورها به دلیل شرایط اقلیمی مناسب و سابقه طولانی در استفاده از گیاهان دارویی، توانسته‌اند بخش عمده‌ای از بازار جهانی را به خود اختصاص دهند. چین به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان گیاهان دارویی سنتی، نقش مهمی در تأمین نیازهای جهانی دارد. هند نیز با تولید گیاهانی مانند آلوئه‌ورا و زنجبیل جایگاه برجسته‌ای در این صنعت دارد.
مصر و مراکش از جمله کشورهای آفریقایی هستند که در تولید و صادرات گیاهان دارویی به ویژه در اروپا فعال هستند. همچنین، برخی از کشورهای آمریکای جنوبی مانند شیلی نیز به دلیل شرایط جغرافیایی و آب و هوایی مناسب توانسته‌اند به صادرکنندگان بزرگ این حوزه تبدیل شوند. این کشورها با استفاده از فناوری‌های نوین و استانداردهای بین‌المللی، سهم قابل توجهی از بازار جهانی را به خود اختصاص داده‌اند.
مقاصد صادراتی گیاهان دارویی ایران
ایران به کشورهای متعددی گیاهان دارویی صادر می‌کند که مهمترین بازارهای هدف شامل امارات متحده عربی، عراق، قطر، اسپانیا، ایتالیا، فرانسه و هنگ کنگ هستند. در سال 2023، صادرات گیاهان دارویی ایران به حدود 600 میلیون دلار رسید. در میان گیاهان دارویی صادراتی، زعفران بیشترین سهم را دارد که حدود 246 میلیون دلار از این صادرات را به خود اختصاص داده است.
بیشتر گیاهان دارویی ایران در استان‌های خراسان، فارس، کرمان و اصفهان کشت می‌شوند که این مناطق به دلیل آب و هوای خاص و خاک مناسب برای رشد گیاهان دارویی انتخاب شده‌اند. با برنامه‌های توسعه‌ای دولت و حمایت از کشاورزان، انتظار می‌رود میزان تولید و صادرات این محصولات افزایش یابد و نقش بیشتری در اقتصاد کشور ایفا کند.
صادرات گیاهان دارویی از ایران به چین
چین یکی از بازارهای بزرگ برای صادرات گیاهان دارویی ایران است. در سالهای اخیر، صادرات ایران به چین در زمینه گیاهان دارویی به طور قابل توجهی افزایش یافته است. به ویژه گیاهانی مانند زعفران، گلاب و شیرین بیان مورد توجه بازار چینی قرار گرفته‌اند. اگرچه چین خود نیز به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان گیاهان دارویی شناخته می‌شود، اما به دلیل تقاضای بالا برای گیاهان دارویی و محصولات مرتبط، همچنان واردات از ایران را افزایش داده است.
ارزش صادرات گیاهان دارویی ایران به چین در سالهای اخیر رشد داشته و انتظار می‌رود با ادامه این روند، میزان صادرات به این کشور همچنان افزایش یابد. این رشد به دلیل تلاش‌های ایران برای افزایش کیفیت محصولات و تطابق با استانداردهای جهانی است که منجر به تقویت جایگاه ایران در بازارهای چین شده است. همچنین صادرات میوه به چین و صادرات لبنیات به چین در سالهای اخیر دارای سودآوری بسیار زیادی برای ایران بوده است.
انواع گیاهان دارویی صادراتی به چین
زعفران از جمله مهمترین محصولات صادراتی ایران به چین است که به دلیل ارزش بالا و خواص دارویی منحصر به فرد، تقاضای زیادی در این بازار دارد. زعفران ایران به عنوان یکی از بهترین انواع زعفران در جهان شناخته می‌شود و بیش از 90 درصد از تولید جهانی این محصول را به خود اختصاص می‌دهد. علاوه بر زعفران، شیرین بیان و گلاب نیز از دیگر محصولات مهم صادراتی ایران به چین هستند.
با توجه به استفاده گسترده از گیاهان دارویی در طب سنتی چینی، این کشور به یکی از مقاصد اصلی صادرات گیاهان دارویی ایران تبدیل شده است. تقاضای بالای بازار چین برای محصولات با کیفیت و خالص باعث شده تا ایران به یکی از تأمین‌کنندگان مهم این محصولات برای چین تبدیل شود و همکاری‌های تجاری بین دو کشور در این زمینه افزایش یابد.
